دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک (CFRD) نوعی دیابت رایج در افراد مبتلا به فیبروز کیستیک (CF) است، که به عنوان یک عارضه از CF رخ می دهد که به پانکراس آسیب می رساند. داروها و تغییر شیوه زندگی می تواند به مدیریت این بیماری کمک کند.

فیبروز کیستیک،یک بیماری ژنتیکی است که زمانی رخ می دهد که بدن مخاطی تولید می کند که به طور طبیعی عمل نمی کنند.فیبروز کیستیک، عمدتاً بر روی ریه‌ها و سیستم گوارشی تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مانند دیابت شود. این به دلیل آسیب مخاطی به پانکراس است، جایی که بدن انسولین تولید می کند. این هورمون نقش حیاتی در کمک به تنظیم سطح قند خون دارد.

در این مقاله به"دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک"، علل بالقوه، علائم و گزینه های درمانی آن می پردازیم.

تعریف

دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک، نوعی دیابت است که به عنوان یک عارضه ی خارج ریوی از فیبروز کیستیک رخ می دهد، و زمانی اتفاق می‌افتد که مخاط غلیظ و چسبناک رایج در CF منجر به آسیب و زخم شدن پانکراس شود.

دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک، در افراد مبتلا به CF رایج است. برخی شواهد نشان می دهد که بیش از یک سوم افراد بالای 16 سال مبتلا به فیبروز کیستیک، درمانهای کنترل کننده ی قند خون را دریافت می کنند. با این حال، تحقیقات دیگر نشان می دهد که بروز دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک، کمتر است، به طوری که یک پنجم افراد مبتلا به فیبروز کیستیک به CFRD مبتلا هستند.

در حالی که CFRD ممکن است به طور مشابه با دیابت نوع 1 (T1DM) و نوع 2 (T2DM) بروز کند، اما یک نوع متمایز با علل، علائم، تشخیص و درمان های خاص خود است. همچنین ممکن است فردی که مبتلا به CF است به نوع دیگری از دیابت مبتلا شود.

علل  CFRD

فیبروز کیستیک، به دلیل تغییر در ژن  CFTRرخ می دهد. این تغییرات می تواند باعث ایجاد مشکلات مختلفی در سراسر بدن از جمله پانکراس شود.

دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک، یک وضعیت پیچیده است و محققان هنوز در حال مطالعه مکانیسم های اساسی آن هستند. شواهد نشان می دهد که این بیماری به دلیل التهاب و اسکار در پانکراس رخ می دهد. این آسیب ممکن است به دلیل تأثیر تغییرات در ژن CFTR بر بخش اگزوکرین پانکراس رخ دهد- بخشی که در هضم غذا نقش دارد.

این تغییرات ممکن است سلول های ایمنی را به سمت لوزالمعده بکشاند که می تواند منجر به آسیب به بافت پانکراس شود، به عبارت دیگر سلول های بتا پانکراس را که مسئول تولید انسولین هستند، تحت تاثیر قرار می دهد. با کاهش تولید انسولین، بدن در تنظیم سطح قند خون دچار مشکل می شود و در نتیجه علائم دیابت ظاهر می شوند.

علائم  CFRD

در بسیاری از موارد، افراد معمولاً قبل از اینکه متوجه علائم شوند، تشخیص CFRD را دریافت می کنند. با این حال، برخی از افراد ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

· افزایش تشنگی

· نیاز به دفع مکرر ادرار

· تاری دید

· کاهش عملکرد ریه

· خستگی

· کاهش وزن

تشخیص  CFRD

با توجه به دستورالعمل های CFRD، توصیه می شود که افراد مبتلا به فیبروز کیستیک، در سنین 10 سال و بالاتر، سالانه آزمایش دیابت را انجام دهند.

به طور معمول، پزشک می تواند با استفاده از تست تحمل گلوکز خوراکی(OGTT) ، دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک را تشخیص دهد. در این آزمایش فرد به مدت 8 ساعت ناشتا می ماند و سپس مایعی می نوشد که قند بالایی دارد. سپس پزشک قند خون فرد را قبل و بعد از هضم این مایع شیرین با هم مقایسه می کند. اگر سطح قند خون فرد بالاتر از سطح نرمال باشد، ممکن است نشان دهنده ی دیابت باشد.

پزشک همچنین ممکن است از سایر آزمایش‌های غربالگری برای اندازه‌گیری سطح بالای قند خون فرد استفاده کند. سپس ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تأیید تشخیص CFRD درخواست کند. در حالی که CFRD ممکن است شباهت هایی به دیابت نوع 1 و 2 داشته باشد، این تست های تشخیصی می توانند به تمایز آن از سایر انواع دیابت کمک کنند.

درمان  CFRD

در حال حاضر، هیچ درمانی برای CFRD وجود ندارد. با این حال، با درمان مناسب، فرد می تواند این بیماری را کنترل کند. به طور معمول، این شامل خود مدیریتی سطح قند خون است که نه تنها به جلوگیری از عوارض احتمالی دیابت کمک می کند، بلکه به فرد کمک می کند تا به افزایش وزن و افزایش توده عضلانی دست یابد.

موارد زیر می تواند به مدیریت CFRD کمک کند:

· استفاده از داروهایی مانند انسولین

· نظارت منظم بر سطح قند خون

· پایبندی به یک رژیم غذایی پر کالری برای کمک به مدیریت  CF

· فعال ماندن از نظر بدنی

عوارض  CFRD

در کوتاه مدت، عوارض احتمالی CFRD ممکن است شامل موارد زیر باشد:

· کاهش وزن

· سوء تغذیه

· کاهش عملکرد ریه

· عفونت های ریوی شدیدتر

·  مخاط غلیظ تر به دلیل سطح قند خون بالا

در درازمدت، یک فرد ممکن است در معرض خطر ابتلا به عوارضی باشد که اغلب با دیابت مرتبط است که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

· مشکلات چشمی

· آسیب عصبی

· آسیب کلیوی

خلاصه

دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک، نوعی دیابت و از عوارض بالقوه ی فیبروز کیستیک است. این در نتیجه ی آسیب به لوزالمعده به دلیل مخاط چسبنده ایجاد می شود که باعث ایجاد بافت اسکار روی پانکراس می شود. این اسکار می تواند از تولید انسولین کافی توسط این اندام جلوگیری کند که می تواند مدیریت سطح قند خون را چالش برانگیز کند.

علائم CFRD مشابه سایر انواع دیابت است. درمان این بیماری شامل مدیریت سطح قند خون است. فرد می تواند این کار را با استفاده از دارو و ورزش منظم انجام دهد.

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/cystic-fibrosis-related-diabetes#summary